Historija Bosne i Bošnjaka

5. Odnosi sa Rimljanima i kultura

Rimljani su stanovništvo dijelili na dvije kategorije, u jednu kategoriju su spadali pokoreni domoroci, dok su u drugu spadali rimski doseljenici, koji su u pravilu živjeli u gradskim naseljima. Domoroci su bili organizovani u plemenske opštine (civitates peregrinorum). U početku su im vodje bili rimski službenici, a poslije su dobili pravo da sami biraju vodje.Opštine su se dalje dijelile na dekurije (župe).

Život u gradskim naseljima se odvija po rimskim zakonima i običajima. Neki gradovi su imali veću, neki manju stopu autonomije. Najveći rang su obično imali gradovi kolonije.

Pored rimskog prisustva, stanovništvo je uglavnom ostalo vjerno svojim starim vjerskim tradicijama. Vrhovni ilirski bog je bio zaštitnik pastira, stada i šuma, po imenu Silvan. Njegova pratilja se nazivala Dijana (Thana), boginja lova, divljači i prirode. Neka plemena, kao Japodi, su više poštivali svog boga, kojeg su nazvali Bind. U gradskim sredinama uglavnom se slijedila zvanična religija Italika, ali i tu su Rimljani bili maksimalno tolerantni, jer su na bosanskohercegovačkom području boravili dužnosnici sa svih strana svijeta, tako da ne čudi ni podatak da je u jednom trenutku ovdje koegzistiralo6 40 različitih vjera, i klanjalo se 52 različita boga.

Kršćanstvo su prvi upoznali stanovnici područja provincije Dalmacije, i izvorna gradja saopštava da su na području Dalmacije vjeru širili sami apostoli. Na salonitanskom sinodu, održanom izmedju 530.-533. godine , spominje se i bosanski biskup, Andrija, iz bestoenske biskupije.
Početkom VII stoljeća, navalama Avara i Slavena, porušen je i velik dio bazilika, te drugih vjerskih gradjevina, i bilo je potrebno neko vrijeme da se domaće stanovništvo ponovo konsolidira te vrati vjerskom životu po starim tradicijama. Zbog nastale situacije, Bosna se na pragu srednjeg vijeka zatvorila prema vanjskom svijetu, te se se u njoj konzervirale starinske, kasnoantičke kulturne i vjerske tradicije, te je na ovim nastala i ozloglašena bosanska hereza, kao proizvod ranokršćanskog survisansa. Do perioda kada se Bosna opet otvorila svijetu, (XI-XII stoljeće) učenje njene crkve je bilo zastarjelo te je bilo suprotno onome koje je propovijedala tadašnja crkva.

7.Dolazak Slavena

Još na prijelazu iz III u IV stoljeće javili su se prvi znaci krize rimske vlasti. Početkom IV stoljeća, kada su barbarska plemena počela sve češće provaljivati zasštitne granice, te probijati u dubinu zemlje, počela su i pustošenja, ubijanja i strahote koje su se nastavile na ovim krajevima sve do početka VII stoljeća. Nije se mnogo toga promijenilo ni padom Zapadnog rimskog carstva (476. godine) a nešto mirniji period je nastupio tek u vrijeme vladavine Istočnih Gota (490-535. godine). Tek prestankom gotske vlasti, i priključenjem Istočnom carstvu, slijedi nešto veća sigurnost. Car Justinijan (527-565. godine) je poduzeo velike akcije da ponovo vrati nekadašnju slavu Rimskog carstva, te se trudio i da očisti Carstvo od barbara i pljačkaša, ali uspostavljeni mir nije dugo trajao. 602. godine, rijeku Savu prelazi Slaveni zajedno s Avarima, i kvalitetnim rimskim cestama kreću u unutrašnjost, te svojim pustošenjem nestaju sve tekovine antičke civilizacije na ovom prostoru..
8.Zaključak

Iz svega navedenoga može se vidjeti da su ilirska plemena na području Bosne i Hercegovine bila u svoje doba respektabilne sile, koje su svojim masovnim ustankom dovele Rimsko carstvo u jednu od najvećih kriza koju je doživjelo. I nakon pokoravanja od strane Rimljana život se nastavio na ovom području u pomalo izmijenjenom obliku, ali opet prosperitetan, zahvaljujući prije svega rudnim bogatstvima kojima je Bosna obilovala. Ovo stanje je trajalo svega 300-tinjak godina, do prvih prodora barbarskih plemena, koja su eventualno i srušila nekada moćno Rimsko carstvo, te naseoba Slavena na ovim područjima.




LITERATURA

Mustafa Imamović, Historija države i prava BiH, Magistrat, Sarajevo, 2001